soft skills

 Η αξία των soft skills

Η έρευνα καταγράφει και κάτι ακόμη: όσο κάποιος ανεβαίνει στην επαγγελματική ιεραρχία τόσο μικρότερο ρόλο παίζουν οι τεχνικές δεξιότητες και τόσο μεγαλύτερη σημασία αποκτούν τα λεγόμενα «soft skills».
 Στα πρώτα χρόνια μιας καριέρας, αρκεί να ξέρεις να εκτελείς καλά τη δουλειά σου. Στα επόμενα, όμως, χρειάζεται να παίρνεις αποφάσεις, να συντονίζεις ομάδες, να συνεργάζεσαι με ανθρώπους διαφορετικών ειδικοτήτων.
«Εκεί χρειάζεσαι κρίση, επικοινωνία, ικανότητα συνεργασίας». «Δεν αρκεί να γνωρίζεις για παράδειγμα έναν κώδικα. Πρέπει να μπορείς να συνθέτεις, να αξιολογείς, να εμπνέεις».
Αυτή η διαπίστωση μπορεί να φαίνεται αυτονόητη, αλλά συχνά ξεχνιέται. Ειδικά σε περιόδους ταχείας τεχνολογικής ανάπτυξης, η προσοχή στρέφεται αποκλειστικά στα εργαλεία.
 Ομως,  η πραγματική αξία βρίσκεται αλλού: στις δεξιότητες που δεν απαξιώνονται.

Το πρόβλημα ωστόσο είναι ότι συχνά μιλάμε για αυτές χωρίς να τις εννοούμε πραγματικά.
 Οροι όπως «ενσυναίσθηση» και «επικοινωνία» επαναλαμβάνονται διαρκώς στα συνέδρια και στα προγράμματα κατάρτισης, με τον κίνδυνο να καταντήσουν κενές λέξεις.
 «Πράγματι, η λέξη “ενσυναίσθηση” για παράδειγμα έχει καταντήσει να λέγεται χωρίς να εννοείται. Το νόημα βρίσκεται στο πώς ακούς τον άλλον, πώς αντιλαμβάνεσαι τις σιωπές του, πώς κατανοείς τα συμφραζόμενα.
Δεν είναι η φράση, είναι η πράξη». Αυτό που η ίδια επισημαίνει είναι ότι τα soft skills δεν κατακτώνται μέσα από λίστες εκφράσεων ή διπλώματα ταχείας εκπαίδευσης. Είναι αποτέλεσμα εμπειρίας, αλληλεπίδρασης, διαρκούς εξάσκησης στο να αντιλαμβάνεσαι τον άλλον και να κρίνεις σε πραγματικό χρόνο πώς θα σταθείς απέναντί του.

Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μεταφράσει, να οργανώσει δεδομένα, να δώσει εναλλακτικές. Αλλά δεν μπορεί να πει τι είναι σωστό και τι όχι για εμάς

Η είσοδος της τεχνητής νοημοσύνης στη συζήτηση μοιάζει αναπόφευκτη.
Μπορεί μια μηχανή να υποκαταστήσει τις δεξιότητες που θεωρούμε κατεξοχήν ανθρώπινες;
Η απάντηση  είναι ξεκάθαρη: η τεχνολογία μπορεί να διευκολύνει, όχι να αποφασίσει. «Η κρίση παραμένει ανθρώπινη υπόθεση», τονίζει.
«Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μεταφράσει, να οργανώσει δεδομένα, να δώσει εναλλακτικές. Αλλά δεν μπορεί να πει τι είναι σωστό και τι όχι για εμάς».
Σε έναν κόσμο όπου τα «εύκολα» καθήκοντα αναλαμβάνονται όλο και περισσότερο από μηχανές, η αξία του ανθρώπου βρίσκεται στην κρίση, στην ηγεσία, στην ικανότητα να συνθέτει και να επικοινωνεί.
 Αν οι σκληρές δεξιότητες φθείρονται με τον χρόνο, οι ήπιες αποδεικνύονται ανθεκτικές – και η σημασία τους ενισχύεται.
 Το ζήτημα, ωστόσο, δεν περιορίζεται στο άτομο. Εχει και σαφείς πολιτικές προεκτάσεις. Αν η εκπαίδευση περιοριστεί στη γρήγορη κατάρτιση για να καλύψει άμεσες ανάγκες της αγοράς, χάνεται η μεγάλη εικόνα.
«Η εκπαίδευση είναι το μόνο εργαλείο που μειώνει τις ανισότητες. «Αν χαθεί αυτό, το χάσμα θα μεγαλώσει και θα είναι δύσκολο να αναπτυχθεί η οικονομία με βιώσιμο τρόπο».

Το  κενό στην αγορά

Σε αυτό το πλαίσιο, κρίσιμο ρόλο παίζουν και οι πρώτες θέσεις εργασίας, εκείνες που παραδοσιακά λειτουργούσαν ως γέφυρα από τη θεωρία στην πράξη. 
 «Δεν μπορούμε να απαιτούμε από τους αποφοίτους μας να πηδήξουν κατευθείαν από τη θεωρία στην εξειδίκευση».

«Χρειάζεται το στάδιο όπου ο νέος υπάλληλος θα δοκιμάσει, θα κάνει λάθη, θα μάθει από αυτά. Αν χαθεί αυτό το στάδιο, θα χαθεί και η διαδικασία μάθησης».
Το αποτέλεσμα, προειδοποιεί, θα μπορούσε να είναι μια γενιά πτυχιούχων χωρίς πεδίο άσκησης, αναγκασμένη να διεκδικήσει απευθείας πιο απαιτητικές θέσεις χωρίς την απαραίτητη εμπειρία. 

 Για τον λόγο αυτό,  οι κυβερνήσεις και τα πανεπιστήμια πρέπει να σκεφτούν εγκαίρως πώς θα δημιουργήσουν νέες «γέφυρες» ανάμεσα στην εκπαίδευση και στην αγορά.
 Για τους νέους που βρίσκονται σήμερα στην αφετηρία της επαγγελματικής τους διαδρομής, το συμπέρασμα είναι ξεκάθαρο. Από τη μία πλευρά, χρειάζεται να παρακολουθούν στενά τις τεχνικές εξελίξεις, να γνωρίζουν τα εργαλεία και τις αλλαγές που φέρνει η τεχνολογία. Από την άλλη, να μη βιαστούν να γίνουν «ειδικοί» παραμελώντας τα θεμέλια.
«Μην ξεχάσετε να χτίσετε την κριτική σκέψη, την επικοινωνία, την ενσυναίσθηση» «Αυτές είναι οι δεξιότητες που θα σας χρειαστούν περισσότερο όσο ανεβαίνετε. Κι αν τις παραμελήσετε, δύσκολα θα τις αποκτήσετε αργότερα».